نگاهی خلاصه به آداب و رسوم عید نوروز در ایران
نگاهی خلاصه به آداب و رسوم عید در ایران
برای فرارسیدن فصل بهار و سرسبزی در کشورهای فارسی زبان گرامی داشته می شود که در ایران از اهمیت بسیار بالایی نزد مردم برخوردار است. ماهی قرمز (گلد فیش) بر اساس برخی شواهد حدود 100 سال پیش به خاطر اسم عربی آن (سمك) به عنوان یك سین وارد سفره ما ایرانی ها شد
نزدیک، خانه تکانی عضو لاینفک خانه‌های ایرانی است. نظافت در اسلام جزئی از ایمان به حساب می‌آید و تقید به آن یكی از وظایف مسلمانان می‌باشد. در روایتی از پیغمبر اسلام(ص) وارده شده است: «ان‌ا… طیب یحب الطیب نظیف یحب النظافه؛ خداوند پاك است و پاكی را دوست دارد، پاكیزه است و پاكیزگی را دوست دارد».
در روایت دیگری، امام علی(ع) می‌فرمایند: كثیفی و آلودگی محیط خانه، باعث فقر و تنگدستی میشود. سنت بسیار پسندیده غبارروبی خانه‌ها و تمیزی خانه اختصاص به وقت معینی ندارد و خانه و كاشانه یك مسلمان همواره باید نظیف و پاك باشد، ولكن فرا رسیدن نوروز انگیزه‌ها را مضاعف كرده و عزم مردم به خصوص خانم‌ها بر این امر جدی‌تر میشود.
نكته ظریفی كه در این باب قابل طرح است، این است كه از خدا بخواهیم خانه تكانی خانه‌ها، به خانه تكانی دل هم منجر شود و همچنان كه خانه‌ها و منازل را از كثیفی و گرد و غبار تمیز می‌كنیم، خانه دل را هم از رذائل اخلاقی كینه‌ها، دشمنی‌ها و بدبینی‌‌ها و …، بتكانیم.
رشته‌پلو شب عید
این پلو یکی از پلوهای اصیل ایرانیست که اغلب خانواده‌ها در شب عید آن را می‌پزند و معتقداند که با پختن آن سررشته کار به‌دست می آید.
ماهی قرمز؛ نمادی از سفره سال نو
ماهی قرمز (گلد فیش) هیچ جائی در فرهنگ ایرانی و باستانی ما ندارد، بر اساس برخی شواهد حدود 100 سال پیش ماهی قرمز به خاطر اسم عربی آن (سمك) به عنوان یك سین وارد سفره‌ی ما ایرانی‌ها شد: كه ما باید همان سیب قرمز شناور در ظرف آب كه نماد گردش خورشید در آسمان هست را در سفره‌ی هفت‌سین خود قرار دهیم
و ماهی قرمز را از سفره‌ی هفت‌سین خود حذف كنیم. این ماهی در فرهنگ چین نمادی از مرگ است كه چینی‌ها با آزاد ساختن آن در رودخانه‌ها حیات را به خانه خود بازمی‌گردانند.
انتخاب خشكبار
محصولات خشكباری به صورت‌های گوناگون مثل: طبیعی، بو داده، نمكی بو داده و نمكی عرضه می‌شوند كه بهتر است نوع طبیعی آن را برای مصرف انتخاب كرد. در صورت مشاهده كپك‌زدگی این محصولات از خرید آنها در هر میزان و از هر قسمت «بچ» عرضه شده جداً خودداری كنید.
محصولات خشكباری كپك زده بوی «نا» می‌دهند؛ پس قبل از خرید، آنها را بو كنید. یكی دیگر از عوامل آلودگی و فساد محصولات خشكباری وجود حشرات است. اصولاً از نظر استاندارد ایران هیچ‌گونه حشره زنده‌ای نباید در محصولات خشكباری وجود داشته باشد. در اینصورت عرضه این محصولات مجاز نیست. برای مشاهده حشرات در محصولات خشكباری بسته‌بندی شده به صورت زیر عمل كنید:
بسته محصول را در كف یك دست قرار دهید؛ به‌گونه‌ای كه دریچه محصول به سمت شما باشد. آنگاه با انگشت وسط دست دیگر بر روی بسته محصول ضربه (البته نه شدید) وارد كنید. در صورت وجود حشرات، آنها به سمت بالا حركت كرده و شما از دریچه محصول می‌توانید آنان را مشاهده كنید.
در هنگام خرید محصولات خشكباری بسته‌بندی شده قبل از انتخاب خشكبار به تاریخ تولید و انقضاء و شرایط نگهداری كه بر روی پاكت بسته‌بندی نوشته شده توجه و همچنین به شماره‌های پروانه بهره‌برداری و پروانه ساخت توجه كنید.
سبزی‌پلو ماهی شب عید
از دیر باز و طبق سنن قدیم رسم بر این بوده است كه ناهار یا شام روز اول بهار سبزی‌پلو با ماهی باشد، زیرا سبزی نشان از سرسبزی بهار و برنج نشان از بركت و پرباری دارد. همچنین ماهی نیز سمبلی از جنب و جوش و روشنی بوده و اخیراً هم به سمبلی از سلامتی تبدیل شده است، بنابراین آغاز سال نو با نشانه‌های خوب خدا نوعی شكرگزاری بر نعمت‌های او خواهد بود.
تخم مرغ بر سر سفره‌ی هفت سین
تخم مرغ نیز بر سر سفره‌ی هفت‌سین نمادِ نطفه، باروری و زایش است. در اساطیرِ ایران، جهان، تخم مرغی شکل است، آسمان چون پوسته‌ی تخم مرغ و زرده اش نمودگار زمین است. در گذشته به عنوان عیدی نوروزی نیز گاهاً توسط عمو نوروز یا حاجی فیروز به کودکان داده می‌شده و شاید با استناد به همین موضوع بتوان نتیجه گرفت که جنبه‌ی ظاهری آن همواره مدنظر بوده و از همان آغاز نیز این نماد بر سفره هفت‌سین به صورت رنگ‌آمیزی شده قرار می‌گرفته است.
فلسفه سبزه‌ی نوروز
کشت کردن دانه در روزهای فرجامین سال و چند قدمی بهار، عملی نمادین است. دراوستا کاشتن سبزه با کاشتن حقیقت و فضیلت برابر است و از طرفی دیگر کشت سبزه نماد بازگشت برکت و خرمی به واسطه‌ی پیروزی جمشید بر اهریمن است. در روزگار جمشید، اهریمن، خشکسالی و قحطی را درزمین رواج داد و برکت و طراوت از همه جا گریخت.
جمشید با سرکوب اهریمن باعث بازگرداندن برکت در زمین شد. ابوریحان در آثار الباقیه می‌نویسد: «در این روز که نورزوش خوانند هر چوب درختی که خشک شده بود باز روئید و سبز شد. و هر شخص از راه تبرک به این روز در تشتی جو کاشت پس این رسم در ایرانیان پایدار ماند».
امروز، در همه‌ی خانه‌ها رسم است که ده روز یا دو هفته پیش از نوروز، در ظرف‌های کوچک و بزرگ، کاسه، بشقاب، پشت کوزه و …، دانه‌هائی چون گندم، عدس، ماش و …، می‌کارند. موقع سال تحویل و روی سفره «هفت سین» بایستی سبزه بگذارند. این سبزه‌ها را در خانواده‌ها تا روز سیزده نگه داشته، در این روز زمانی که برای «سیزده بدر» از خانه بـیرون می‌روند و سبزه را در آب روان می‌اندازند.