گپ و گفتی با چند دختر سیگاری
گپ و گفتی با چند دختر سیگاری
دختران این روزها به امری عادی بدل شده است،البته آن ها به طور واضح در اماکن عمومی مانند مردان اقدام به این کار نمی کنند. از هم کلامی با دخترانی که سیگار می کشند و بررسی آسیبی که رو به افزایش است.
شب، پارک
ورود ممنوع!
به گزارش خراسان؛هیچ راهی نبود تا بتوانم وارد جمعشان شوم. باید شبیه آن ها رفتار می کردم تا بپذیرند کنارشان بنشینم و کمی گپ بزنیم. اولین، دومین و سومین تلاشم برای ورود به جمع دختر های سیگاری موفق نبود. در یک پارک خلوت نشسته بودند و بدون این که نگران نگاه های سرزنش گر اطراف باشند به دود کردن سیگارهایشان مشغول بودند. حاصل اولین تلاش من برای مصاحبه با سه دختر سیگاری دانستن نام مارک سیگارشان بود!
5 بعد از ظهر، یک دورهمی دانشجویی
شوهر پایه، یک عادت کهنه و…
توسط یکی از دوستانم با جمع کوچک دانشجویی آشنا می شوم که قرار است شب را دور هم جمع شوند و به قول خودشان یک دورهمی ساده بگیرند و مثلا«خوش» باشند. سمیرای28 ساله قرار است من را به این مهمانی ببرد تا بتوانم از نزدیک با او و دوستش درباره سیگار کشیدن شان صحبت کنم. وارد می شویم، جمع کوچکی است وچند دختر و پسر نشسته اند و با هم گپ می زنند. چند دقیقه ای می گذرد و سمیرا انگار چیزی کم دارد؛ در کیفش دنبال فندک می گردد؛
می پرسم: چی می کشی؟
می گوید: سیگار خارجی
– خوبه؟
آره، خیلی خوبه، لایته…
– بسته ای چنده؟
7- 6 تومان
سمیرا از بین3 – 2 پاکت داخل کیفش بالاخره چند نخ پیدا می کند و روی لبش می گذارد. طوری به سیگارش فندک می زند که انگار سال هاست این کاره است. می گوید: امروز که برای کشیدن سیگار ناشتا بیدار شدم، احساس کردم سینه ام درد می کند. باید ترک کنم!
– حالاچرا این قدر به سیگار وابسته شدی؟
نیکوتین اش در بدن نفوذ می کنه و بهش عادت می کنی.
– تا حالا تلاش کردی بذاریش کنار؟
کمی سعی کردم ولی نه خیلی زیاد.
– چند وقته سیگار می کشی؟
یک سال.
– چرا سیگاری شدی؟
کلا سیگار رو دوست دارم.
– دلیل خاصی داره؟
دایی ام سیگاری بود.چون دوستش داشتم از همان بچگی از بوی سیگار خوشم می آمد و با بچه های فامیل مخفیانه می کشیدیم. البته قبلا شعر هم می گفتم و با دوستانم از14 سالگی تفننی می کشیدیم. بعد از آن همیشه یک پاکت در فریزر داشتم که هرازگاهی در مهمانی یا مراسم خاصی می کشیدم.
– در یک روز چند نخ می کشی؟
هر روز یک پاکت می کشم و گاهی وقت ها بیشتر هم می شود.
– کسی در خانه بوی سیگار را از دهان، لباس ها و وسایل ات متوجه نمی شود؟
مادرم که البته خبر دارد و پدرم هم این جا نیست.
سمیرا توضیح می دهد که قبل از این که خانه مجردی داشته باشد و پیش از متارکه اش، همسرش در جریان سیگار کشیدنش بوده و به قول خودش پایه بود.
– تا حالا خانواده ات متوجه شده اند؟
14 ساله بودم که پدرم در کیفم سیگار پیدا کرد وخیلی ناراحت شد. طوری که انگار دلش شکسته باشد.نگاهم کرد ولی چیزی نگفت اما مادر، خاله ها و همه فامیل این موضوع را می دانند. سمیرا می گوید: هنگامی که مادرم خانه است سیگار نمی کشم و بیشتر وقتی تنها هستم روی تراس می کشم. ماهی 200 هزارتومان برای سیگار هزینه می کنم.
او همان طور که سیگار دیگری روشن می کند، توضیح می دهد که والدین و خواهرش سیگاری نیستند وخیلی وقت ها هم نامزد خواهرش برایش سیگار می خرد.
می پرسم: سیگار کشیدن چه حسی دارد؟
الان حسی ندارم فقط عادت است.
– به این فکر کرده ای که چرا می کشی؟
آره، اوایل می کشیدم برای این که دوست نداشتم گریه کنم. فشار های روحی بدی داشتم که از زمان متارکه ام خیلی زیاد شد. سمیرا پک عمیقی به سیگارش می زند و می گوید که تصمیم دارد ترک کند چون سینه و ریه هایش حال و روز خوبی ندارد.
وی می گوید: وقتی تنها باشی و جای خوبی هم داشته باشی حس سیگار کشیدن بیشتر می شود البته من دوستان زیادی دارم که همسرانشان هم در جریان سیگار کشیدنشان هستند. سمیرا می گوید که همسرش هیچ گاه از این قضیه خرده نگرفته و سرزنش اش نکرده واو حتی جلوی فرزندش هم سیگار می کشد، البته مطمئن است پسرش سیگاری نمی شود چون به قول خودش اکثر بچه هایی که والدین سیگاری دارند به این سمت کشیده نمی شوند.
امکان ندارد متوجه نشده باشند!
مهسا هم دختر 19 ساله دیگری است که در این دورهمی سیگار می کشد. او می گوید: حدود سه سال است که سیگار می کشد، معمولا با دوستان بزرگ تر از خودش می پلکد و توسط آن ها سیگاری شده است.
-پدر و مادرت می دانند؟
مادرم می داند و پدرم هم بیشتر اوقات خانه نیست. البته فکر کنم یکی دوبار ته سیگاری ها را در تراس خانه دیده اما عکس العمل خاصی نشان نداده! شب ها که به خانه برمی گردم گاهی بوی سیگار می دهم، امکان ندارد متوجه نشده باشد! مهسا بیشتر در خودرواش سیگار می کشد و می گوید: سیگار کشیدن را دوست دارم، گاهی آرامم می کند اما تلقین است. از آن لذت می برم و از هر چیزی که لذت می برم، احساس می کنم به سنم افزوده می شود.
– پس برای این که احساس بزرگی کنی سیگار می کشی؟
نه هیچ وقت با این احساس سیگار نکشیدم
او ادامه می دهد: فعلا نمی خواهم ترک کنم. مدتی است مصرفم را کمتر کرده ام و اعتیاد ندارم اما هنگامی که در جمع باشم می کشم و همیشه یک پاکت در خانه دارم.
3 ظهر، رستوران
سیگار خارجی، شکست عشقی و…
خیابان خلوت است و عده ای دختر و پسر از یک کلاس آموزشی بیرون می آیند. گمان کنم زمان استراحت کوتاه بین کلاس است که دور هم جمع می شوند تا سیگاری آتش بزنند و به قول خودشان کامی بگیرند. این دفعه بدون زحمت به جمع آن ها وارد می شوم و درباره رشته تحصیلی و هنر وارد بحث می شویم. به سیگار مشکی رنگ دست دختر نگاه می کنم.
-سیگاری هستی؟
آره، خارجی می کشم.
به همراه مریم و دوستش وارد رستوران می شویم. مریم 38 ساله و مجرد است و فوق لیسانس دارد. می پرسم که چه حسی از کشیدن سیگار دارد؟ می گوید: اولش فقط حس کنجکاوی بود چون سیگار را دست پدرم دیده بودم و به دلیل علاقه شدیدی که در کودکی به او داشتم، بعضی مواقع کار هایش را تقلید می کردم.
مثلا چند بار ته سیگارش را از روی زمین برداشتم و کشیدم و خیلی خوشم آمد. بعد ها هم به دلیل یک شکست عاطفیسنگینی که داشتم فقط برای آرام شدن سیگار را شروع کردم و الان مصرف روزانه ام تا 4 نخ می رسد. مریم اضافه می کند: مادرم از این جریان اطلاع دارد و به رویم نمی آورد چون به هر حال سنم کم نیست اما پدرم چیزی نمی داند.
9:30، کافی شاپ
مطلقه، آرامش با سیگار و…
از مریم سراغ دوستان سیگاری اش را می گیرم تا به عاطفه می رسم. او24 ساله و مطلقه است و لیسانس دارد. چند ماهی می شود که سیگاری شده است. «بعد از متار که سیگار کشیدن را شروع کردم. به خودم تلقین کردم که با سیگار آرام می شوم. در خانه نمی توانم بکشم و به این خاطر بیشتر اوقات بیرون می روم و بیشتر داخل خودرو می کشم.
هر دو روز یک پاکت می کشم. کسی در خانه مان سیگاری نیست. اگر نکشم سردرد می گیرم. با یکی از دوستانم خیلی سیگار می کشیدیم و از آن موقع برایم عادت شد. مادرم از موضوع خبر دارد اما پدرم نه و اگر هم بداند، خیلی برایم مهم نیست»
10 شب،پاساژ
روزی یک پاکت، عشق لاتی و…
فریبا را دورادور می شناختم. یادم است همیشه داخل کیفش سیگار بود و گاهی هم در خیابان می کشید. با او تماس گرفتم و قرار شد همدیگر را درپاساژ محل کارش ببینیم. فریبا 25 ساله است و لیسانس دارد. از 6 سال پیش کشیدن سیگار را شروع کرده و گاهی هم نقاشی می کند. «از طریق دوستم با سیگار آشنا شدم،
انگار از بچگی به کار های خلاف علاقه داشتم، کمی منفی بودن در خونم هست، اوایل کشیدنش حال خوبی داشت اما الان عادت کرده ام، در روز یک پاکت می کشم، از روزی 10 نخ شروع شد و تا یک پاکت رسید. شوهرم می داند و در خانه با هم سیگار می کشیم، خانواده ام می دانستند و به رویم نمی آوردند. شوهرم از من کمتر می کشد، تا حالا نتوانسته ام ترک کنم.
هزینه روزانه ام بابت سیگار 6 هزارتومان است، گاهی در مکان های عمومی و خیابان می کشم و عکس العمل های بدی دیده ام. اگر بچه دار شوم جلوی بچه ام نمی کشم و قبل از آن، حتما ترک می کنم.» با هر کدام شان که صحبت می کنم، می گویند دوستان زیادی دارند که سیگارمی کشند، حالا تفننی یا همیشگی
انگار سیگار کشیدن میان طبقه ای از دختران در حال افزایش است. به هر حال برای تهیه این گزارش مجبور بودم با تعدادی از آن ها لحظات و ساعاتی را سپری کنم، سیگار کشیدن هرچقدر بد باشد برای «دختران» بدتر است، اصلا دختر و سیگار دو واژه و مفهومی است که هیچ گاه با هم نمی آمیزند.
افزایش دختران سیگاری
مهر ماه امسال محمدرضا مسجدی، دبیرکل جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات کشور با استناد به آخرین آمار ارائه شده در زمینه مصرف سیگار، گفت: 3.5 تا 4 درصد زنان در کشور سیگار می کشند. این در حالی است که 20مهر ماه سال گذشته، باشگاه خبرنگاران جوان در گزارشی نوشت: آمار سیگاری های کشور بر اساس گفته های پراکنده مسئولان، دست کم 12 میلیون نفر است اما آمار دقیقی از شمار زنان و دختران سیگاری وجود ندارد.
گرچه گاهی از سیگاری بودن 5 درصد زنان و دختران سخن به میان آمده است؛ در این بین تردیدی در افزایش شمار زنان و دختران سیگاری در دو سه سال اخیر وجود ندارد. همچنین شهرام رفیعی فر، سرپرست دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت در گفت و گویی به ایرنا گفته است: به ازای هر 6 مرد سیگاری،
یک زن سیگار مصرف می کند و براساس پژوهش های انجام شده در دانشگاه علوم پزشکی و دانشگاه تربیت معلم، طی سال های 88 تا 90 تجربه مصرف سیگار در پسران و دختران تهرانی به ترتیب 35 و 26.9 درصد بوده است. در همین زمینه حسن آذری پور، عضو انجمن زندگی بدون دخانیات نیز تابستان امسال به پژوهشی که سال 82 در کشور انجام شده اشاره کرده و گفته است: گروه زنان و جوانان بیشترین مصرف کننده مواد دخانی هستند.
در این تحقیق سن شروع مصرف 13 تا 15 سال بوده و از 12 به 17.5 درصد افزایش مصرف دخانیات را نشان داده است. وی ادامه داد: در این تحقیق مشخص شد که فقط 2 درصد این گروه سنی سیگار می کشند و در سایر موارد مواد دخانی دیگر مصرف می شود. در سال 86 تحقیق دیگری انجام شد که نشان داد 3 درصد به افراد سیگاری
در گروه سنی 13 تا 15 سال اضافه شده و 24 درصد از سایر مواد دخانی استفاده می کرده اند. آذری پور گفت: درسال 82، حدود 9 درصد دختران 13 تا 15 سال قلیان استعمال می کرده اند و در سال 86، این رقم به 19.5 درصد رسیده است.
زنانه شدن سیگار
دکتر شکوه دیباجی، جامعه شناس بر اساس نتایج تحقیقات خود می گوید: مصرف سیگار در بین زنان تابع الگویی پنهانی است و آمار نمی تواند بیانگر جمعیت واقعی مصرف کنندگان سیگار بین زنان باشد. با وجود این، مصرف سیگار در زنان 3 برابر شده، اما برای مردان رشد کمی داشته است. به طور کلی مصرف سیگار در جهان در حال زنانه شدن است؛ به طوری که در کشور های آلمان و اسکاتلند درصد زنان سیگاری بیش از مردان است.
دختران 7درصد، پسران 12درصد
وزارت بهداشت در متنی با عنوان «نقش زنان در کنترل دخانیات» به استناد گزارش سازمان جهانی نوشته است: زنان حدود 20 درصد از یک میلیارد و 400 میلیون فرد سیگاری در سراسر جهان را تشکیل می دهند و در عین حال این آمار رو به افزایش است. آمار 151 کشور مختلف نشان می دهد که حدود 7 درصد دختران نوجوان سیگار مصرف می کنند، در حالی که میزان پسران نوجوان سیگاری در این کشور ها 12درصد است.
در برخی کشور ها تعداد دختران و پسران سیگاری برابر است. یافته های کنونی از مطالعه جهانی وضعیت استعمال دخانیات در نوجوانان13 تا 15 ساله، به عنوان گسترده ترین مطالعه صورت گرفته بین نوجوانان جهان، نشان داده است که در بسیاری از کشور های دنیا، دختران نوجوان به اندازه پسران نوجوان سیگار می کشند.
این موضوع شاخصی است از افزایش استعمال دخانیات میان زنان جهان که در قرن 21 به قله خود خواهد رسید. پیش بینی ها حاکی از آن است که نسبت به شیوع 12درصد استعمال دخانیات در زنان در سال 2005 تا 2025، حدود 20درصد از جمعیت زنان جهان سیگاری خواهند بود. در همین حال در گزارشی از کشور های منطقه مدیترانه شرقی که ایران نیز در شمار این کشورهاست، استعمال قلیان رو به افزایش است.
سیگاری که قبح اش دود شد
یک جامعه شناس در گفت وگو با خراسان، نقش رسانه ها، تبلیغات، نوع فرهنگ خانوادگی، هم نشینان، کم رنگ شدن ارزش های فرهنگی و گروه هم سالان را مهم ترین دلایل تاثیر گذار در گرایش دختران به سیگار می داند و در این خصوص می گوید: کم رنگ شدن باور ها و ارزش های اعتقادی، سنتی و مذهبی در برخی خانواده ها باعث تزلزل ارزش های
اجتماعی شده و قبح این مسئله نسبت به گذشته تا حدودی شکسته شده است. امان ا… قرایی مقدم، کاهش اقتدار مشروع و کنترل و نظارت در هسته خانواده را دلایل دیگر رشد سیگاری شدن افراد می داند و می افزاید: روابط معنوی در برخی خانواده ها کاهش یافته و ارتباط به شکل موزائیکی شده است.
یعنی افراد در کنار هم هستند اما با هم نیستند. این استاد دانشگاه با بیان این که در فرهنگ ما این پدیده جدید است ولی در سال های آینده بیشتر خواهد شد، اضافه می کند: ایجاد سرگرمی برای جوانان، افزایش امید به آینده، فرهنگ سازی، ساختن زمینه تفریحی و بالا بردن زمینه های ازدواج از جمله راهکار های برون رفت از این مشکل است.
یک روان پزشک در این خصوص بیان می کند: علاقه به تقلید رفتار های مردانه و کنجکاوی می تواند علل عمده گرایش به مصرف سیگار در زنان باشد همچنین به غیر از سیگار، مصرف مشروبات الکلی و مواد اعتیاد آور دیگر نیز در بین زنان روند رو به رشدی داشته است.
هادی معتمدی با اشاره به این که رفتن به کافه ها و قهوه خانه ها کم هزینه ترین و راحت ترین تفریح این روزهاست، تصریح می کند: هنگامی که فشار روانی و بروز هیجانات در زنان را مدیریت نمی کنیم، این مسئله به صورت یک ناهنجاری مثل مصرف سیگار و… بروز می کند.
این آسیب شناس ضمن تاکید بر این که جامعه ما تعریف درستی از هنجار ارائه نمی دهد، اظهار می کند: جامعه در این زمینه کمتر توانسته است راهکاری ارائه دهد. این عضو هیئت علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توان بخشی، ادامه می دهد: «ارائه مهارت های زندگی، افزایش زمینه های تفریحی به منظور تخلیه هیجانات و ایجاد بستر آرامش می تواند
به حل این مشکل اجتماعی کمک کند.» به نظر می رسد افزایش رو به رشد سیگار کشیدن میان دختران ایرانی زنگ خطری است که هر سال بلندتر از پیش به گوش می رسد اما گره این معضل اجتماعی با کدام دست گشوده خواهد شد؟