حکم اسلام درباره نگهداری سگ در خانه

بسیاری از مردم در خانه نگهداری می کنند. برخی در فضای خانه و برخی دیگر در حیاط و بیرون از محل سکونت.

پرسش: نظر اسلام در مورد نگهداری سگ چیست؟

پاسخ اجمالی:
نکوهش اسلام از نگهداری سگ در خانه

پیامبر(صلی الله علیه وآله) فرمود: خانه ای که سگ در آن باشد، ملائکه الهی به آن در نمی آیند.امیرمومنان علی(علیه السلام) فرمود: از نگهداری سگ در خانه بپرهیزید.بی شک نهی از نگهداری این حیوان در محیط زندگی و نهی از نزدیک شدن به آن، برای آلوده بودن آن و زمینه انتقال برخی از میکروب ها و نجس بودن

آن از نظر حکم فقهی است و روشن است که حفظ و نظافت و بهداشت خود و محیط زندگی و پاکی بدن و لباس و ظروف و ابزار و وسایل خورد و خوراک از نظر تعالیم دینی اهمیت بسیاری دارد؛ ولی با این حال داشتن سگ آموزش دیده که از آن برای اهدافی مانند نگهبانی مزرعه،

کارخانه و گله یا در شکار و جست و جوی اجناس قاچاق استفاده می شود، در صورتی که سه نکته یاد شده (نظافت، طهارت و بهداشت) درباره آن مراعات شود از نظر احکام اسلامی اشکال ندارد.امیر مومنان فرمود: در نگهداری سگ خیری نیست، مگر در سگ شکاری برای نگهبانی و سگ همراه گله گوسفندان.

پاسخ تفصیلی:
نگهداری سگ در دو شیوه متفاوت آن از نظر اسلام دارای دو حکم متفاوت است به این ترتیب که:

الف: گروهی از سگها دارای منافع واقعی برای انسانها بوده و از آنها برای نگهبانی منازل، دام و یا شکار استفاده می شده که اکنون کاربردهای جدیدی همانند جستجوی مواد منفجره، مواد مخدر و نیز عملیات امداد و نجات در زلزله ها و بلایای طبیعی و موارد مشابه دیگری نیز به کاربردهای قبلی سگ ها اضافه گردیده است .

نظر به اینکه از دیدگاه اسلام، انسان اشرف مخلوقات بوده و سایر موجودات در خدمت انسان می باشند[۱]، سگ ها نیز استثنایی بر این قاعده نبوده و نگهداری آنها در صورت داشتن فایده و کاربردی واقعی، ایرادی ندارد که نمونه ای از آن را در قرآن نیز می یابیم که سگ اصحاب کهف همانند خود آنها به غار رفته و در ورودی غار به استراحت می پرداخته است[۲] .

در جای دیگری از قرآن، به شکار توسط سگ آموزش دیده اشاره شده است[۳] که فقهای بزرگوار از جمله حضرت امام (ره) بر مبنای آن، خوردن حیواناتی که توسط سگ شکار شده را ؛حتی اگر شرایط عادی ذبح شرعی در آن رعایت نشده باشد؛ مجاز شمرده شده اند[۴] .

ب: در شیوه ای دیگر، نگهداری سگ توسط انسان، برای استفاده از فواید و منافع آن نبوده بلکه تنها برای سرگرمی و خوشگذرانی می باشد .

دین اسلام از اساس با سرگرمی های بی فایده ای که هیچ منفعتی برای انسانها نداشته بلکه آنان را از یاد خدا و نیز حضور در اجتماع و انجام کارهای مفید و یاری هم نوعان باز می دارد مخالف است، و این مخالفت، اختصاصی هم به نگهداری سگ ندارد بلکه شامل سرگرمی های دیگری از این نوع، همانند قماربازی[۵] و گوش فرادادن به افسانه ها[۶] و حتی رفتن به شکار تفریحی نیز می گردد[۷] .

از سوی دیگر، دین اسلام تمام سگ ها را به هر دلیل نجس دانسته است[۸] و پاک نگاه داشتن منزل و لباس که درستی نماز، وابسته به آن است با نگهداری سگ دشوار خواهد بود .

با نگاهی در تاریخ و بررسی زندگی حکمرانان عیاش و بی توجه به وضعیت مردم ملاحظه می نماییم که بسیاری از آنها، فرصت زیادی را با نگهداری و سرگرم شدن با سگ و میمون و پرندگان شکاری و غیره از دست داده و از رسیدگی به امور مردم که وظیفه اصلی شان بوده باز می ماندند .

از یزید بن معاویه به عنوان نمونه ای از این دست حکمرانان می توان نام برد که سالار شهیدان امام حسین (ع) در نامه اعتراض خود به معاویه در مورد ولایتعهدی یزید ، باده گساری و سگ بازی را از جمله صفات زشت اخلاقی او برشمرده اند[۹] .

بعد از مشخص شدن تفاوت میان دو شیوه متفاوتی که بیان شد، باید گفت که پاسخ پرسش شما این است که در فرض اول، نگهداری سگ ایرادی نداشته و به نماز و دعایتان نیز آسیبی وارد نمی نماید و تنها باید مراعات پاکیزگی را برای عبادات از یاد نبرید، اما در فرض دوم، نگهداری سگ به خودی خود موجب رویگردان شدن

خداوند و فرشتگان رحمت خداوندی از خانه ای است که در آن ، سگ نگهداری می شود و در این زمینه نیز در کتابهای روایی ما فصل مشخصی آورده شده که در آن به بیان روایات نقل شده در این موضوع می پردازد[۱۰] که ترجمه بخشی از یک روایت را نگاشته و در صورت علاقمندی می توانید با مراجعه به این کتابها ، سایر روایات را نیز ملاحظه نمایید :

امام صادق (ع) می فرمایند : در خانه ای که در آن سگ نگهداری می شود، نماز گزارده نمی شود، زیرا فرشتگان داخل خانه ای که در آن سگ نگهداری شود نمی گردند، مگر اینکه سگ شکاری بوده و او را در قسمت جداگانه ای نگهداری نمایند که در این صورت ایرادی ندارد[۱۱] .

برای تکمیل پاسخ، بیان دو نکته نیز ضروری است :
اول: اینکه اسلام با اصل سرگرمی مخالف نیست، بلکه پیامبر اکرم (ص) در وصیت خود خطاب به امیر المؤمنین(ع) می فرمایند : هر انسان عاقل باید فرصتهای زندگی خود را به سه قسمت تقسیم نماید که یک قسمت آن را با عبادت و راز و نیاز با خدا سپری نموده

و قسمتی دیگر را به تلاش اقتصادی جهت تأمین هزینه های زندگی اختصاص داده و قسمت سوم را به سرگرمی های حلال بپردازد[۱۲]، و در برخی روایات ، این نوع سرگرمی، کمکی برای انجام بهتر سایر وظایف انسان تلقی شده است[۱۳] .

دوم: اینکه تأکید اسلام بر خودداری از نگهداری سگ در منزل ، منافاتی با برخورد مهربانانه انسانها با این حیوان به عنوان موجودی زنده و بخشی از طبیعت ندارد و روایات فراوانی وجود دارد که محبت به حیوانات را موجب آمرزش گناهان دانسته که به یکی از آنها اشاره می نماییم:

رسول گرامی اسلام فرمودند: بانویی در بیابانی عبور می نمود و برای رفع تشنگی در اطراف چاه آبی توقف کرده و آب نوشید و تصمیم داشت که به راه خود ادامه دهد که ناگاه با سگی روبرو شد که از شدت تشنگی زبان خود را به خاک مرطوب می مالید . آن بانو با خود گفت : این سگ هم همانند خودم تشنه است ،

سپس چکمه خود را پر آب کرده و با دستان خود آن سگ را سیراب نمود که خداوند به پاسداشت این کار نیک ، گناهان آن بانو را بخشید. یاران پیامبر(ص) به ایشان عرض نمودند که آیا محبت ما به حیوانات نیز موجب اجر و پاداش است ؟ رسول اکرم(ص) در پاسخ فرمودند که در محبت به هر موجود زنده ، اجر و پاداشی نهفته است[۱۴]

پرسش ما این است که با وجود سرگرمی های سالم و حلالی همانند دیدار با دوستان و بستگان، گفتگو با همسر و فرزندان، عیادت از بیماران و ازکارافتادگان، ورزش های سالم و مفید، مسافرت های زیارتی و سیاحتی و موارد بسیاری از این قبیل که علاوه بر سرگرم شدن، تأمین کننده دین و دنیای اشخاص نیز می باشد،

آیا سزاوار است که انسان در پی سرگرمی هایی بوده که فایده ای جز اتلاف وقت و هزینه نداشته و مهم تر از آن، ممکن است که ناخشنودی خداوند را نیز در پی داشته باشد.

[۱] – سوره اسراء ، آیه ۷۰؛ سوره جاثیه ، آیه ۱۳ و نیز موارد بسیار دیگری از قرآن .
[۲] – سوره کهف ، آیه ۱۸ (و کلبهم باسط ذراعیه بالوصید) .
[۳] – سوره مائده ، آیه ۴ (و ما علمتم من الجوارح مکلبین…) .

[۴] – خمینی ، روح الله ، تحریر الوسیله ، دار العلم ، قم ، چاپ دوم ، ج ۲ ، ص ۱۳۵ .
[۵] – سوره مائده ، آیه ۹۰-۹۱ .
[۶] – سوره لقمان ، آیه ۶ .

[۷] – در صفحه ۴۷۸ جلد ۸ کتاب وسائل الشیعه فصلی با این عنوان بیان شده که اگر شخصی برای خوشگذرانی و زیاده طلبی به شکار رود نماز او تمام است (چون سفرش گناه آلود است) اما اگر برای کسب روزی خود و خانواده اش به شکار رود ایرادی ندارد . در صورت تمایل، می توانید روایات موجود در این فصل را مطالعه فرمایید .

[۸] – در رساله عملیه تمام مراجع به نجاست سگ اشاره گردیده است و هر چند دلایلی نیز برای آن از سوی برخی متفکرین ارائه شده ولی دلیل اصلی آن، روایات موجود در این زمینه می باشد که ما موظف به قبول آن هستیم چه دلیل آن برای ما مشخص شود یا خیر .

[۹] – مجلسی ، محمد باقر ، بحار الانوار ، مؤسسه الوفاء ، بیروت ، ۱۴۰۴ ه ق ، ج ۴۴ ، ص ۲۱۴ .
[۱۰] -مجلسی ، محمد باقر ، بحار الانوار ، ج ۸۰ ، ص ۲۸۸ .

[۱۱] -حر عاملی ، محمد بن الحسن ، وسائل الشیعه ، مؤسسه آل البیت ، قم ، ۱۴۰۹ ه ق ، ج ۵ ، ص ۱۷۵ ، روایت ۶۲۶۰ .

[۱۲] – همان ، ج ۱۱، ص ۳۴۴ ، روایت ۱۴۹۷۱ .(در روایت ۱۴۹۸۴ همین جلد ، این مضمون از امیرالمؤمنین ع خطاب به امام حسن ع نقل شده است . )

[۱۳] – همان ، ج ۱۷ ، ص ۶۳ ، روایت ۲۱۹۸۷ .
[۱۴] – مجلسی ، محمد باقر ، بحار الانوار ، ج ۶۲ ، ص ۶۵ .